Geschreven door: Eline te Braake
Het houden van focusgroepen is een veelvoorkomende methode in kwalitatief onderzoek. Het is een goede manier om bepaalde meningen, vraagstukken, en beweegredenen van mensen te achterhalen. Dat laatste, beweegredenen, is vaak iets wat voortkomt uit de dialogen die niet alleen de onderzoeker met de mensen in een focusgroep heeft, maar wat ook natuurlijk voortvloeit uit de interactie tussen de deelnemers in de groep. Zo kan een focusgroep heel mooi resulteren in het achterhalen van ‘de vraag achter de vraag’. Datgene, wat volgens ons, centraal zou moeten staan bij het uitvoeren van elke focusgroep. Maar dit is iets wat niet altijd het geval is.
Het simpelweg ‘doorlezen’ van focusgroepen
Aangezien we in de onderzoekswereld momenteel platgegooid worden met het woord ‘focusgroep’, verliezen we een beetje de daadwerkelijke essentie ervan. Wat in de praktijk namelijk vaak gebeurd is dat er een lijst met een aantal vooropgestelde vragen simpelweg ‘doorgelezen’ wordt. Je kan je afvragen wat de toegevoegde waarde is van het houden van zo een dergelijke focusgroep, als dezelfde vragen beantwoord hadden kunnen worden in een vragenlijst. Bovendien nemen mensen de moeite om tijd vrij te maken en komen ze met een intentie om hun mening te delen: zich gehoord te voelen. Hier moet, tijdens een focusgroep, dan ook genoeg tijd en ruimte voor zijn. Waarom zouden we mensen belasten met een focusgroep, als wij exact dezelfde vragen in een vragenlijst hadden kunnen voegen die zij gewoon vanuit hun huis en in hun eigen tijd hadden kunnen invullen? Het is dus de taak van de onderzoeker om goed te reflecteren of een focusgroep daadwerkelijk de meest geschikte methode is om de voorgestelde onderzoeksvraag te beantwoorden.
De daadwerkelijke toegevoegde waarde
Maar wat is dan eigenlijk wel het belang van deze focusgroepen? Wat kunnen we eruit halen en waar zit de toegevoegde waarde? In onze optiek, is het mooie van focusgroepen dat je de tijd neemt om samen te zitten, stil te staan bij wat er nu echt nodig is, en te weten te komen waar het huidige knelpunt nu echt ligt. Iets wat je ondanks de voorop vastgestelde protocollen niet écht kan vastleggen of kan plannen. Iets wat ook niet altijd geheel vanzelfsprekend naar voren komt tijdens een focusgroep. Het is dan ook aan de onderzoeker om een veilige omgeving te creëren, ruimte te geven voor de dialoog in de groep, aanknopingspunten te vinden in de gesprekken die gevoerd worden en door te vragen op datgene wat belangrijk is voor de deelnemers. Alleen zo kan een focusgroep tot nieuwe inzichten leiden die niet met andere methodes gevangen hadden kunnen worden.
Gebruik maken van de dynamiek in de groep
Daarnaast onderscheidt een focusgroep zich ook met andere methodes doordat het in een groep wordt gehouden. Dit zorgt er aan de ene kant voor dat de onderzoeker ook rekening moet houden met de dynamiek in de groep. Dit betekent dat iedereen zich op zijn gemak moet voelen, zich gehoord moet voelen en iedereen de kans moet krijgen om te spreken. Aan de andere kant, kan er op een positieve manier gebruik gemaakt worden van deze dynamiek. Deelnemers leren van elkaar, herkennen zich in de situatie van een ander, helpen elkaar als er iets niet begrepen wordt, en zetten elkaar aan het denken. Hierdoor ontstaan er dan ook vaak nieuwe inzichten die met en door elkaar zijn verkregen.
Er valt dus zo veel uit een focusgroep te halen die met andere methodes moeilijker te bereiken zijn. Het klopt dat het organiseren en uitvoeren van een goede focusgroep veel tijd vergt, maar wanneer goed uitgevoerd, geeft het zo veel meer betekenis aan de onderwerpen die er, volgens de deelnemers, echt toe doen!
Wilt u ook een focusgroep opzetten maar heeft u hulp nodig? Neem dan contact met ons op voor de mogelijkheden!
